Lịch sử và nguồn gốc của rượu Whisky Nhật Bản

Cách đây chưa đầy 10 năm, rượu whisky Nhật Bản là một khái niệm gần như xa lạ đối với nhiều người uống whisky. Với sự quan tâm ngày càng tăng đối với rượu whisky single malt của Scotland, những người đam mê whisky bắt đầu tìm kiếm những điều mới mẻ từ các vùng khác trên thế giới. Và rượu whisky Nhật Bản xuất hiện!

Mặc dù truyền thống làm rượu whisky ở Nhật Bản đã có từ những năm 1930, nhưng mãi đến năm 2015, khi Jim Murray trao cho Yamazaki Sherry Cask 2013 danh hiệu "rượu whisky ngon nhất thế giới", thì rượu whisky Nhật Bản mới trở nên được săn lùng.

Mọi thứ đã vượt quá tầm kiểm soát, và Murray thường bị “đổ lỗi” là người đã gây ra sự bùng nổ mà ngành công nghiệp rượu whisky Nhật Bản không chuẩn bị kịp.

Sự xuất hiện của một số lượng hạn chế rượu whisky Nhật Bản đã khiến nhiều loại rượu whisky phổ biến được bán với mức giá hợp lý nhanh chóng biến mất khỏi kệ hàng của các nhà bán lẻ chuyên về whisky.

Việc bổ sung hàng nhanh chóng là không thể. Do đó, để đáp ứng nhu cầu, các nhà sản xuất rượu whisky Nhật Bản phải ngừng sản xuất hầu hết các loại có tuổi rượu ghi trên nhãn và giới thiệu các phiên bản whisky không ghi tuổi để có thứ gì đó cung cấp cho người tiêu dùng.

Đi cùng với nhu cầu lớn là một làn sóng bùng nổ các nhà máy chưng cất mới nổi lên để cố gắng bắt kịp xu hướng.

Nhật Bản là nơi có hơn 50 nhà máy chưng cất rượu whisky vào năm 2024, tăng từ dưới 10 nhà máy trước thời kỳ bùng nổ. Các nhà máy chưng cất mang tính biểu tượng từng đóng cửa như Hanyu và Karuizawa đã được hồi sinh, và ngày càng nhiều nhà máy được thành lập hàng năm.

Ngành công nghiệp whisky Nhật Bản

Nhiều nhà sản xuất và nhà máy chưng cất rượu whisky Nhật Bản có lịch sử lâu đời trong việc sản xuất đồ uống có cồn. Nhiều gia đình/công ty mạo hiểm kinh doanh rượu whisky đã sản xuất các loại đồ uống khác, bao gồm rượu sake, bia, hoặc rượu vang trong nhiều thập kỷ, nếu không muốn nói là hàng thế kỷ. Từ "Shuzo" trong nhiều tên công ty ở Nhật Bản có thể được dịch nôm na là "Công ty Sản xuất Rượu" - ám chỉ truyền thống sản xuất sake hoặc bia mà công ty đã tham gia.

Rượu whisky Nhật Bản nổi tiếng với sự tỉ mỉ đến từng chi tiết - một loại hình nghệ thuật phức tạp như nghệ thuật gấp giấy origami. Giống như hoạt động chưng cất rượu whisky của Ireland, người ta có thể sản xuất nhiều loại rượu whisky khác nhau trong cùng một nhà máy.

Nhiều nhà máy chưng cất Nhật Bản có thể tạo ra các loại rượu whisky khác nhau, từ rượu peat-smoked whisky (whisky than bùn) đến rượu grain whisky (whisky ngũ cốc) và single malt (mạch nha đơn).

Không giống như nhiều nhà máy chưng cất rượu whisky ở Scotland, những người làm rượu whisky Nhật Bản nổi tiếng là giữ bí mật và không sẵn lòng trao đổi rượu whisky với nhau hoặc bán rượu mạnh của mình cho các thương hiệu khác. Tục lệ này bắt nguồn từ thời kỳ chỉ có một vài nhà sản xuất rượu whisky ở Nhật Bản, và họ coi nhau là đối thủ (bị ảnh hưởng bởi những mối hận thù cá nhân).

Trong một số trường hợp, do nhu cầu cao và thiếu hụt whisky, nhiều nhà sản xuất đã mua whisky từ bên ngoài về và gắn nhãn là "Products of Japan" (Sản phẩm của Nhật Bản).

Ngành công nghiệp rượu whisky Nhật Bản hiện đang có dấu hiệu phục hồi. Với việc ngày càng có nhiều loại rượu whisky có ghi rõ độ tuổi và sự quay trở lại của những loại rượu đã ngừng sản xuất, các công ty có thể cung cấp lại cho người tiêu dùng những loại rượu cũ hơn.

Những loại rượu whisky Nhật Bản có ghi tuổi thường có giá cao, không chỉ do chất lượng mà còn để ngăn chặn tình trạng bán hết hàng quá nhanh, một vấn đề đã từng xảy ra trong quá khứ. Mức giá cao này cũng giúp duy trì danh tiếng và giá trị của sản phẩm trên thị trường. Ngoài ra, khi các chai rượu này được bán lại trên thị trường thứ cấp (thị trường mua đi bán lại), giá của chúng thường tăng lên do độ hiếm và nhu cầu cao.

Vào năm 2021, Hiệp hội Các Nhà Sản Xuất Rượu Mạnh và Rượu Mùi Nhật Bản đã viết lại các quy tắc lỏng lẻo cũ để hạn chế thứ có thể được gọi là "Japanese whisky" (rượu whisky Nhật Bản) một cách hợp pháp và cho các công ty ba năm để tự điều chỉnh. Các quy định mới sẽ có hiệu lực vào ngày 31 tháng 3 năm 2024.

Theo quy định mới, để được dán nhãn là rượu whisky Nhật Bản, sản phẩm phải được làm hoàn toàn tại Nhật Bản từ các loại ngũ cốc mạch nha, nhưng có thể bao gồm ngũ cốc không mạch nha (không bao gồm gạo). Nó phải được nghiền, chưng cất, ủ trong thùng gỗ ít nhất ba năm, và đóng chai với nồng độ cồn không dưới 40% tại Nhật Bản.

Đáng tiếc, các quy định này chỉ là hướng dẫn chứ không phải luật. Nếu một công ty vẫn quyết định đóng chai dưới dạng "Japanese whisky" hoặc "Product of Japan" ngoài những hạn chế này, thì không có nhiều biện pháp để xử lý.

Đối với những công ty đã quen với việc sử dụng các thành phần rượu whisky được sản xuất ngoài biên giới của đất nước, việc thay đổi quy tắc nhãn dán này là điều rất khó chấp nhận.

Ngày nay, những chai whisky được nhiều nhà sản xuất mua từ bên ngoài về rồi đóng chai sẽ không được gọi là "Japanese whisky" - Whisky Nhật Bản nữa, thay vào đó được gọi là "World blend whisky" (tức là bao gồm cả whisky Nhật Bản và whisky của những nước khác).

Ba “nhân vật chính” của Whisky Nhật Bản

Masataka Taketsuru & Nikka

Sẽ không có đỉnh cao nào trong lịch sử rượu whisky Nhật Bản mà không nhắc đến ông Masataka Taketsuru. Ông được mệnh danh là "cha đẻ của rượu whisky Nhật Bản" vì ông là nhà chưng cất rượu whisky đầu tiên ở Nhật Bản và đã giới thiệu nghề sản xuất rượu whisky vào quốc đảo xinh đẹp này.

Masataka Taketsuru sinh năm 1894 tại Takehara, Hiroshima, trong một gia đình làm rượu sake từ năm 1733. Ông có hứng thú với hóa học hữu cơ và chưng cất rượu. Năm 1918, ông bắt đầu một sứ mệnh do công ty Settsu Shuzo tài trợ đến Scotland để nghiên cứu hóa học tại Đại học Glasgow.

Đáng tiếc là, khi đến nơi, ông phát hiện ra rằng Settsu Shuzo đã ngưng kế hoạch sản xuất rượu whisky do suy thoái kinh tế gây ra bởi Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Rất may là, kiến thức mới thu được của ông đã không bị lãng phí khi ông được Shinjiro Torii, người sở hữu công ty tên là Kotobukiya Limited (sau này gọi là Suntory) liên hệ.

Một năm sau, Taketsuru bắt đầu thực tập ngắn hạn tại nhà máy chưng cất Longmorn ở Speyside, sau đó là thời gian ngắn ở nhà máy chưng cất Bo'ness ở Lowlands. Vào tháng 5 năm 1920, ông bắt đầu lưu trú tại nhà máy chưng cất thứ ba tại Hazelburn ở Campbeltown trước khi trở về Nhật Bản vào cuối năm đó.

Trong chuyến thăm hai năm của mình, ông đã nhận được hai thứ: kiến thức về cách pha rượu whisky và một người vợ tên là Jessie Roberta, biệt danh là Rita.

Taketsuru được Torii thuê theo hợp đồng 10 năm để giúp lên kế hoạch và xây dựng nhà máy chưng cất rượu whisky đầu tiên của Nhật Bản, Yamazaki, nơi đã khai thác những lò chưng cất đầu tiên vào năm 1923.

Sau khi hợp đồng của Taketsuru kết thúc, ông quyết định tách ra khỏi Torii do những khác biệt về nghệ thuật và thành lập công ty riêng của mình, Dai Nippon Kaju Co., Ltd., sau này được rút ngắn thành Nikka. Nhà máy chưng cất Nippon Kaju đầu tiên được thành lập vào năm 1934 tại Yoichi, Hokkaido.

Xem thêm: 

Nikka Grain Whisky: Tinh Hoa Sức Mạnh và Bí Mật Phía Sau Chai Rượu Whisky 'The Grain'

Taketsuru muốn pha rượu whisky theo cách của riêng mình ở địa điểm lý tưởng, nhưng lại bị Torii coi là phản bội. Cho đến ngày nay, Suntory chính thức không công nhận Masataka Taketsuru có liên quan gì đến sự ra đời của rượu whisky Nhật Bản, cũng như công ty này. Thật đúng là hành xử theo cách của samurai!

Nhà máy chưng cất Nikka thứ hai, Miyagikyo, được thành lập vào năm 1969 để mở rộng thêm dòng sản phẩm rượu whisky của công ty. Khi Masataka Taketsuru qua đời vào năm 1979 ở tuổi 85, ông đã xây dựng được một công ty lớn có thể sản xuất và đóng chai nhiều loại rượu whisky, đúng như ông luôn hình dung.

Shinjiro Torii & Suntory

Rượu whisky Suntory được thành lập vào năm 1899 bởi Shinjiro Torii từ một cửa hàng nhỏ ở Osaka có tên là Torii Shoten. Năm 1907, Torii pha trộn và giới thiệu rượu vang nổi tiếng của mình là Akadama Port Wine, một loại rượu nho ngọt.

Thành tựu này đã giúp ông thành lập nhà máy đầu tiên của mình vào năm 1919 tại Osaka và Kotobukiya Limited vào năm 1921. Sau khi mở nhà máy chưng cất Yamazaki vào năm 1923, công ty đã cho ra đời loại rượu whisky đầu tiên vào năm 1929, có tên là "Suntory Shirofuda Rare Old Island Whisky".

Shinjiro Torii đã xây dựng đế chế của mình, bao gồm cả nhà máy chưng cất Yamazaki và mở các quán bar trên khắp cả nước để giới thiệu loại cocktail highball của mình, là loại cocktail pha giữa whisky và nước.

Năm 1961, Keizo Saji, con trai của Torii, trở thành bậc thầy chưng cất thứ hai của công ty. Một năm sau, Shinjiro Torii qua đời. Năm 1963, Saji đổi tên công ty từ Kotobukiya Ltd. thành Suntory Limited.

Vào những năm 1970, một nhà máy chưng cất ngũ cốc, Chita (thành lập năm 1972) và một nhà máy chưng cất single malt khác, Hakushu (năm 1973) đã được mở để sản xuất các loại rượu pha trộn của công ty.

Shingo Torii, cháu trai của Shinjiro Torii, được bổ nhiệm làm bậc thầy pha chế vào năm 2002. Danh mục sản phẩm của Suntory hiện bao gồm các loại single malt của Yamazaki và Hakushu, rượu whisky ngũ cốc Chita, và các loại rượu pha trộn Kakubin, Hibiki, và Toki. Ngoại trừ một vài trường hợp ngoại lệ, tất cả các loại rượu whisky của Suntory đều có nồng độ cồn 43% ABV.

Năm 2023, nhà máy chưng cất Yamazaki và Suntory kỷ niệm 100 năm thành lập, tính từ khi nhà máy chưng cất single malt đầu tiên của Nhật Bản, Yamazaki, được mở cửa vào năm 1923.

Ichiro Akuto & Chichibu

Ichiro Akuto là bậc thầy chưng cất và pha chế đứng sau nhà máy chưng cất Chichibu và công ty chủ quản của nó, Venture Whisky. Nhờ khả năng tạo ra các loại rượu whisky chất lượng cao và hiện đại hóa các tiêu chuẩn của ngành công nghiệp rượu whisky Nhật Bản, ông thường được gọi là "phù thủy whisky".

Gia đình Ichiro có truyền thống làm rượu sake từ 21 thế hệ cho đến năm 1621, nhưng ông nội của ông, Isouji Akuto, đã bắt đầu nhập khẩu và pha chế rượu whisky dưới công ty Toa Shuzo vào năm 1948. Năm 1980, Isouji thành lập nhà máy chưng cất Hanyu, hoạt động trong 30 năm trước khi đóng cửa do phá sản vào năm 2000 (Nhà máy được hồi sinh vào năm 2021).

Sau khi tốt nghiệp Đại học Nông nghiệp Tokyo, Ichiro làm nhân viên bán hàng cho Suntory nhưng đã gia nhập công việc kinh doanh của gia đình vào năm 1995 ở tuổi 28.

Khi nhà máy chưng cất Hanyu đóng cửa vào năm 2004, Ichiro đã mua lại các thùng rượu cuối cùng và thành lập công ty của mình, Venture Whisky Ltd. Sau đó, ông phát hành dòng sản phẩm nổi tiếng Hanyu Card Series gồm 58 phiên bản, được công nhận trên toàn thế giới.

Nền móng cho nhà máy chưng cất Chichibu thứ nhất của Ichiro được đặt vào năm 2007, và loại whisky đầu tiên được chưng cất vào năm 2008. Chichibu thứ hai được xây dựng bên cạnh nhà máy chưng cất ban đầu vào năm 2019.

Ngay từ đầu, Ichiro Akuto đã thành lập nhà máy chưng cất Chichibu để nổi bật giữa đám đông. Là nhà máy chưng cất mới đầu tiên được thành lập ở Nhật Bản trong 35 năm, công suất sản xuất nhỏ của Chichibu đã giới thiệu quy trình chưng cất nhỏ lẻ cho ngành công nghiệp rượu whisky Nhật Bản, do những tên tuổi lớn thống trị.

Bằng cách chủ yếu đóng chai các loại rượu whisky một thùng với nồng độ thùng, Chichibu (và Ichiro) đã mở rộng danh mục sản phẩm phát hành thùng đơn của Nhật Bản - trước đây chủ yếu được sử dụng để đóng chai các loại rượu whisky chưng cất kín từ Karuizawa và Hanyu.

Một trong những vũ khí bí mật của Chichibu là xưởng đóng thùng tại chỗ, cho phép chế tạo các thùng đặc biệt. Từ thùng gỗ sồi Mizunara và thùng rượu sherry cho đến hàng loạt thùng bia và thùng rượu, chỉ có bầu trời (và các quy định) mới hạn chế được trí tưởng tượng của Ichiro.

Do phương pháp điều hành mới của mình, Ichiro được mệnh danh là cha đẻ của rượu whisky Nhật Bản hiện đại. Kể từ khi tham gia vào lĩnh vực rượu whisky, Ichiro đã ủng hộ tinh thần đồng đội và hợp tác giữa các nhà máy chưng cất rượu whisky của Nhật Bản, đồng thời khuyến khích chấm dứt những mối hận thù hàng thập kỷ giữa các công ty.

Như thường lệ, những truyền thống lâu đời rất khó từ bỏ, vì chúng được coi là những phương thức hành xử thông thường.

Lời kết

Lịch sử rượu whisky Nhật Bản rất phong phú và hấp dẫn kéo dài hơn một thế kỷ. Từ khởi đầu là một loại rượu whisky lấy cảm hứng từ Scotland cho đến khi được hồi sinh thành một loại rượu mạnh đẳng cấp thế giới, rượu whisky Nhật Bản đã phát triển thành một loại rượu mạnh độc đáo và được đánh giá cao, được những người yêu thích và sưu tập rượu whisky trên khắp thế giới yêu thích. Cho dù bạn là người sành rượu whisky hay người mới bắt đầu, rượu whisky Nhật Bản là một loại rượu mạnh chắc chắn đáng để thử.

Về Rượu Tường Vy

Rượu Tường Vy là địa chỉ uy tín, chất lượng trong lĩnh vực kinh doanh, phân phối rượu ngoại và đồ uống có cồn cao cấp tại thị trường TP. HCM. Được thành lập từ năm 2017, với nền tảng là kiến thức, sự trải nghiệm, lòng nhiệt thành và tiêu chí mang lại những sản phẩm rượu Whisky, rượu Vang cao cấp tới khách hàng với giá cả phải chăng, dễ tiếp cận. Đến với Rượu Tường Vy, quý khách có cơ hội tham quan, mua sắm các sản phầm đồ uống có cồn cao cấp với hơn một ngàn sản phẩm có sẵn tại Showroom. Với sự tư vấn chân tình, giao hàng nhanh chóng, cam kết về chất lượng và giá thành, Rượu Tường Vy sẽ mang lại trải nghiệm tuyệt vời nhất với quý khách hàng, đối tác khi được trao cơ hội phục vụ.

Thông tin liên hệ

• Showroom: 168 Điện Biên Phủ, Phường 17, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
• Thời gian làm việc: 8:30 - 21:00
• Hotline/zalo: 082 379 3579
• Website: www.ruoutuongvy.com
• Email: ruoutuongvy@gmail.com